Vaira Vīķe-Freiberga

 Over daina’s in een reeks

terug naar overzicht →→

De Daina was ook een onderwerp van Vaira Vīķis – Freibergs in een letterkundige studie (psychologe een psycholonguïst).

Vaira Vīķe-Freiberga (Riga, 1 december 1937) was de eerste vrouwelijke president van Letland. Zij regeerde Letland van 1999 tot 8 juli 2007, waarna ze werd opgevolgd door Valdis Zatlers.

Vīķe-Freiberga verliet in 1945 Letland samen met haar ouders. Via verschillende landen zijn zij in Canada terechtgekomen. Vaira studeerde psychologie aan de Universiteit van Toronto en is daarna als hoogleraar in de psychologie werkzaam geweest bij de Universiteit van Montréal van 1965 tot 1998.(gedspecialiseerd in de psycholinguïstiek)

In 1998 keerde Vaira Vīķe-Freiberga terug naar Letland. Daar leidde ze het Instituut voor Letland, een organisatie die Letland moet promoten in het buitenland. Een jaar later, in 1999, werd zij verkozen tot president van Letland. Eigenlijk was zij geen kandidaat, maar het Letse parlement was het niet gelukt om in de eerste ronde een president te kiezen. Vīķe-Freiberga werd gekozen als compromis-kandidaat, omdat zij geen lid was van een van de politieke partijen in het parlement.

Vaira onderzocht hoe daina’s vaak in serie werden voorgedragen, en hoe men ze dan onthield.

Ze rijmen niet. De inventarisatie was vaak met losse daina’s zonder verband.

Mnemotechnische aspecten zijn binnenrijm, homoniemen, betekenisspelletjes met metaforen, tegenstellingen e.d. tussen de daina’s (Vaira’s man Imants heeft zich ingezet voor de digitalisering van de Daina’s want ze zaten alleen maar in laatjes van kasten)

Een voorbeeld van zo’n reeks daina’s ontleend aan Vaira’s artikel.

1. vb nature-cultuur klassieke parallel vaak voor daina

Ik wierp een steen in het water

De rivier kon de steen niet dragen.

Hoe ben ik, zo’n jong meisje dat ik

De roddelpraatjes van de mensen zou kunnen dragen.

De rivier verdroeg het wiegend en zingend.

Het meisje verdroeg het huilend met bittere tranen.

2. Hulpmiddel inhoudelijk contrast

De zwaan zwemt door het water

Ik (meisje) zwem door de roddelpraatjes van de mensen. (Die zich in het water hebben verspreid)

Rijst de zwaan op uit het water,

ik zal moeten zien op te rijzen uit de praatjes.

Het water blijft niet plakken aan de zwaan,

zo ook niet de praatjes van de mensen aan mij

(In sommige Letse songs is de zwaan het symbool van de bruid)

3. Hulpmiddel Er zitten binnenrijmen in met woordspelingen

vb Cauris in Lets = leeg/ hol en Caur = door(heen)

De lege kroon

De mensen maken het erger wat ik allemaal fout zou doen

Leeg is mijn kroon

De praatjes vallen er wel doorheen!

Kroon = vaak symbool voor de deugdelijkheid en goede naam van het meisje.

4. Perspectiefwisseling Hoofdpersoon is nu een hij.

Zonder angst waadde ik door dat riviertje

Ik wist dat er stenen op de bodem lagen

Zonder vrees nam ik het meisje met me mee

Ik wis dat ze deugdzaam was

5. Perspectief weer naar meisje

De rivier is vol met witte bloesems

Ik durfde er niet doorheen te waden.

Mijn verloofde deed dat wel

Hij legde zijn zwaard neer als brug voor mijn voeten.

Zwaard = symbool voor vrije man in huwelijkssongs (↔ slaaf)

en uiteraard ook seksueel beeld.

Dit soort Daina’s met natuur en psychologie is karakteristiek voor Letland.